پیشنیه تاریخی محله چهل دختران نایین

مقالات مرتبط

بازسازی اولین کارگاه تیمچه عبابافی محله چهل دختران نایین

اسفند ۱۶, ۱۳۹۵

مسجد شیخ مغربی محله چهل دختران نایین

دی ۲۲, ۱۳۹۵

قدیمی ترین عکس دروازه چهل دختران نایین در سال ۱۹۰۸

مهر ۲۶, ۱۳۹۵

بافت تاریخی نایین متشکل از ۷ محله بوده که هر یک از آنها مرکز محله ای بنام حسینیه دارد راسته ها و گذرهای اصلی به بازار و دروازه های شهر که هفت دروازه بوده مربوط می شده اند . از طرفی هر کدام از این محله ها تاسیسات و فضاهای خدماتی خاص خود از قبیل آب انبار – حمام – مسجد دارند لازم به توضیح است که از این ۷ دروازه شهر تنها ۲ دروازه باقی مانده است دروازه چهل دختران و دروازه پنجاهه

محله چهل دختران

این محله که در دو سر بازار بزرگ  واقع شده یکی از قدیمی ترین و بزرگترین محله های نایین می باشد. آثار بجا مانده از برج و بارو و خندق پای آن دلیلی است بر این ادعا در گذشته در کناره های شرقی این محله خندقی وجود داشته و ارتباط این محل از طریق دروازه بازار بوسیله پل چوبی معروف به تخت پل با بیرون شهر برقرار میشده است که بقایای قسمتی از خندق و دیواره های بلند آن و نیز برجک نگهبانی محله هنوز وجود داشته و دروازه چهل دختران نیز بصورت قدیمی خود و با درهای چوبی آن باقی مانده است .

وجه تسمیه

در ایام گذشته سه محله چهل دختران – سرای نو – سنگ را یک محله تشکیل می دادند که به نام گورزرا معروف بوده است پس از جدا شدن سرای نو و سنگ بقیه در محل فعلی به عنوان محله چهل دختران ماندگار شده اند. در این باره برخی عقیده دارند که چهل دختران مخفف چهل اختران است یعنی چهل ستاره برخی نیز عقیده دارند که در ایوان بلند حسینیه بیرونی چهل دختر غیب شده اند ولی آنچه که به حقیقت نزدیکتر بوده و در کتاب تاریخ نایین آمده حسینیه بیرونی محل دفن زنان سادات جلیل القدر بوده و چون عدد چهل نیز در اسلام از قداست و اعتبار خاصی برخوردار است لذا به چهل دختران معروف شده است لازم به توضیح است که در قدیم مقابر اناث از سادات با مقابر ذکور از آنها جدا بوده است از این رو در بعضی از شهرهای دیگر ایران نیز چهل دختران مصطلح است .

آثار و ابنیه محله

۱- حسینیه بیرونی

این حسینیه دارای چندین ایوان با غرفه های فوقانی بوده و یک ایوان بلند معروف به تخت تکبر در قسمت شرقی آن وجود دارد حسینیه بیرونی قبل از حسینیه مسقف ساخته شده است و کسی اطلاع دقیقی از تاریخ ساخت آن ندارد ولی سبک معماری آن به دوره صفویه شباهت دارد.

این حسینیه در قدیم مرکزی برای داد و ستد و عرضه  کالا در طول سال بوده و در ۲ ماهه محرم و صفر با بستن پوش و خیمه مرکزی برای برپای مراسم مذهبی تبدیل میشده است از این رو مردم نایین هنوز از لفظ میدان بجای حسینیه استفاده مینمایند تاریخ نصب کاشی های ایوان بلند سال ۱۲۲۶ ه ق و بسیار بعد تر از ساخت حسینیه می باشد.

حسینیه مسقف

همانطور که اشاره شد اهالی محل در طول ۲ ماهه محرم و صفر با بستن پوش و خیمه در حسینیه بیرونی عزاداری می نموده اند که چون این کار هم در تابستان و هم در زمستان همراه مشکلات فراوانی بوده لذا به فکر ساخت حسینیه سرپوشیده می افتند.

به نقل از معمرین محله حسینیه چهل دختران اولین حسینیه ساخته شده در نایین بوده و قدمت آن به بیش از ۱۷۰ سال میرسد. بنای حسینیه توسط مرحومین حاج محمد علی و حاج علی اکبر مفیدی پایه ریزی گردیده و معمار آن نیز از اهالی ندوشن یزد بوده است. ساختمان حسینیه بصورت ۸ ضلعی منظم با قرفه ها و رواق های بالا بوده و نمای داخلی آن آجر می باشد.

۲-سقاخانه

سقاخانه ها از نظر شیعیان از جایگاه والا و حرمتی خاص برخوردار بوده اند از این رو جلوه های گوناگونی از این ساختار مذهبی را در اکثر شهرهای اسلامی میتوان مشاهده نمود.

در نایین نیز دلیل اصلی احداث سقاخانه یکی تمسک به عمل خیر و دیگری یادآوری واقعه کربلا بوده است به همین جهت در مجاورت هر حسینیه ای یک سقاخانه بنا گردیده که سقاخانه چهل دختران یکی از معروفترین آنها بوده و مورد احترام و توجه همه محله ها و مردم نایین بوده و به همین جهت چه بسیار مشتاقانی که به قصد زیارت, بستن دخیل , انداختن سفره نذری و روشن نمودن شمع جهت برآورده شدن حاجات و گرفتن شفا و صفای دل و ادای نذورات خود از دور و نزدیک و شهرهای دیگر راهی این سقاخانه می شوند. مرسوم است که هیئت های عزاداری محلات در شب تاسوعا و عاشورا که راهی امامزاده سطلان سید علی (ع) می شوند مدتی در مقابل این سقاخانه عزاداری می نمایند.